Samen de lat hoger leggen

Onderzoek naar de governance en het tuchtrecht van veilige en integere sport

Het blijkt moeilijk om misstanden effectief aan te pakken: er zijn veel partijen en belangen betrokken, die elk hun rol moeten pakken binnen hun deel van het stelsel.

Daarom heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bureau Andersson Elffers Felix (AEF) gevraagd om onderzoek te doen naar de governance en het tuchtrecht van veiligheid en integriteit in de sport. Doel daarvan is om in beeld te krijgen hoe taken, rollen en verantwoordelijkheden zijn verdeeld in het landschap van sport en overheid. Wie draagt welke verantwoordelijkheid om veiligheid en integriteit te bevorderen? En hoe kan dit stelsel effectiever georganiseerd worden, zodat misstanden beter kunnen worden aangepakt en waar mogelijk voorkomen?

Als specifiek onderdeel hiervan hebben wij gekeken naar de rol van het tuchtrecht in de sport, en het functioneren van het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Het ISR kreeg de afgelopen jaren veel kritische media-aandacht na enkele gevoelige zaken rond machtsmisbruik in de topsport. Wij doen aanbevelingen over het versterken van de uitvoering en de ontwikkeling van het ISR.

AEF heeft een breed onderzoek uitgevoerd, en daarbij veel partijen betrokken vanuit zowel de georganiseerde sport, de ondernemende sport, justitiële partijen, en de overheid (rijk en gemeenten). Ook hebben wij gesproken met slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag. Met al deze gesprekspartners hebben wij nagedacht over hoe het stelsel verbeterd kan worden en wat daarvoor nodig is. De uitkomsten van het onderzoek zijn gevat in een rapport dat in maart 2023 naar de Tweede Kamer is gestuurd, en lees je hier.

Onze analyse laat zien dat er sprake is van problematiek die de sport boven het hoofd groeit. De sport is een brede sector met veel clubs, bonden, en ondernemers, die niet altijd de capaciteit hebben om integriteitsproblemen goed aan te pakken. Tegelijkertijd zijn sportorganisaties wel de eerste plek waar problemen aan het licht komen. Zij hebben een eerste verantwoordelijkheid om deze aan te pakken. Maar om dit goed te kunnen hebben zij soms ook hulp nodig, bijvoorbeeld van de overheid.

De overheid en de sport zijn hiermee op elkaar aangewezen om misstanden in de sport tegen te gaan. Wij concluderen in dit onderzoek dat er een nieuw samenwerkingsmodel nodig is tussen sport en overheid. In plaats van de vraag ‘wat hoort wel en niet bij de sport’ is het zinvoller om te denken over ‘hoe kunnen overheid en sport samen optrekken om veiligheid en integriteit te borgen’. De rol van de overheid moet gebaseerd zijn op een gezamenlijk beeld van de publieke belangen waar de overheid zich voor verantwoordelijk stelt. Die belangen verschillen tussen diverse typen problematiek (doping, matchfixing, criminele inmenging, en grensoverschrijdend gedrag). In het rapport doen we specifieke aanbevelingen over de governance rond deze verschillende typen problematiek.

Specifiek hebben we onderzoek gedaan naar het tuchtrecht. We concluderen dat er verschillende beelden zijn van wat het tuchtrecht is, en welke rol het zou moeten spelen. Dat is niet altijd helpend. Het tuchtrecht is één van de instrumenten om (herhaling van) ongewenst gedrag te voorkomen, en dient bewust ingezet te worden. Wij adviseren daarom een gezamenlijke visie op te stellen over het doel en het karakter van het sporttuchtrecht. Dit moet helpen bij accurate verwachtingen over het tuchtrecht, en heldere afwegingen over het inzetten van het tuchtrecht of andere instrumenten. Daarnaast adviseren wij om de uitvoering van het tuchtrecht door het ISR op een aantal punten te versterken. Belangrijk element is dat het tuchtrecht van de sport is, waarbij de inbedding hiervan in de sector bewaakt moet worden. Dit geldt ook voor het ISR, waarbij de verbinding met sectorpartijen aandacht vraagt.

AEF heeft dit onderzoek uitgevoerd in samenwerking met Mulier Instituut, de Universiteit Utrecht, en Kennedy Van der Laan.

Bekijk het bijlagenboek van het eindrapport hier.